4 augustus 2011
Bron: Haarlems DagbladFoto: Foto Richard Stekelenburg
Ternauwernood werd de Zuid-Oosterkerk drie jaar geleden van de sloophamer gered. Hij was afgeschreven, kon wel weg. Inmiddels is het pand aan de Richard Holkade in Oost volledig opgeknapt. Een stralende nieuwe toekomst lonkt.
De kerk is tegenwoordig eigenaar van woningcorporatie Pré Wonen. Begin volgend jaar zal er een nieuwe huurder intrekken. Het gaat om het Haarlemse softwarebedrijf ProActive.
De monumentale kerk is een ontwerp van architect Boeyinga, die ook de in de in 2003 door brand verwoeste Koningkerk ontwierp.
Het artikel en de fraaie foto van het interieur van de huidige Zuidoosterkerk bracht mij tot een overpeinzing... Wie had dat ooit kunnen denken dat er nog eens een software-bedrijf in de Zuidoosterkerk zou komen. Een kantoor? Geen orgel meer, geen doopvont, geen Gemeentezang. Geen trouw en rouwdiensten meer. Geen kerkelijke wederopstanding Het is verstomd.
BeantwoordenVerwijderenHoe anders was het in 1935. De Gereformeerden kregen hun nieuwe kerk, ''nieuwe stijl''. 1975. De Gereformeerden vertrokken en de ''Pinkster-bloemen'' namen het gebouw daarop over.
Als kerk bleef het gebouw, weliswaar, zijn oorspronkelijke doelstelling trouw, in de ''geest'' en bedoeling van zijn illustere materiele schepper, de architect Boeienga.
Doch de Bijbel werd door de Pinkster-gemeente, op hoofdlijnen, wel anders uitgelegd, maar het ''verhaal'' bleef - in de kern - toch, het kan niet anders, grotendeels hetzelfde.(Geen boek zo ''multi-interpretabel'' als de Bijbel, getuige de zo erg vele kerk-genootschappen...
Opmerkelijk en verbazend tegelijk, voor mij als agnost, dat mensen er, blijkbaar, veel meer uit weten te halen, dan de schrijver, of schrijvers van dat boek destijds ooit hebben bedoeld of hebben kunnen vermoeden... Zeg ik met een variant op de Haarlemse schrijver Bomans.)
Jaren negentig. Leegstand, verloedering. Dreigende sloop. 2011. ''Resurrectie nieuwe stijl''. De kerk als gerestaureerd gebouw blijft bestaan, zij het, qua herinnering en uitstraling, slechts van diens exterieur bezien. ''Inhoudelijk'' totaal veranderd!
Ach; what's new? Zwembaden worden woningen (Stoopsbad.) Kerken worden woningen. (Meerdere voorbeelden in Haarlem.) Sommige kerken worden Moskeeen. Moskeeen worden, daarentegen, NOOIT kerken! Bestaat niet! Het begrip ''Kerk'' is in de tijdgeest van 2011 een wel bijzonder rekbaar begrip geworden. Het valt lastig uit te leggen.
Is er eigenlijk nu nog wel sprake van een ''kerk'', als ProActive er zijn intrek in gaat nemen? Van buiten wel, van binnen echter niet. Kantoor zijn, wordt de nieuwe functie. Het steriele, zakelijke, neutrale ''wit'' - slechts gebroken door het blauw van de zware steunberen - wijst al in de richting der nieuwe bestemming.
Hopelijk komt er geen verdieping in! Ik vind de kenmerkende fraaie, architectonische stijl van Boeienga, zo op de foto te zien, nu weer prachtig maximaal tot uiting is gekomen. Zo licht-doorlatend is de kerk nog nooit geweest.
Vroeger kwamen lichtstralen slechts moeizaam via de hoofdvensters aan de zuidkant naar binnen. Van alle, doorgaans sober aanziende traditionele Gereformeerden kerken, qua kenmerk, is dit wel de lichtste van allemaal! Boeienga heeft er een aparte visie op gehad.
Jammer dat het orgel eruit is gehaald. Pijpen spreken, in delen, elders. De eenheid is weg. Boeienga's schepping is gebleven, maar over de feitelijke schepping wordt hier niet meer gepredikt. Of zoals Cruyff het zei in zijn beroemde ''one-liner'': ''ieder nadeel heeft zijn voordeel... of was het; ''ieder voordeel heeft zijn nadeel. Wie het weet, mag het zeggen.
Toch wens ik softwarebedrijf ProActive veel inspiratie toe met het ontwikkelen van nieuwe software. Ik zal nooit meer stiekem in het halletje, bij de halfopenstaande deur, naar de repetities van de organist kunnen luisteren.
Deed ik weleens als jochie van 7 jaar. De echo's van vroeger zijn verstomd en voor altijd in de muren van de Zuidoosterkerk opgeslagen. De kerk is weg, ''leve de kerk'', dus maar? Inderdaad: met 'n variant: ''wederopstanding'' van een verlaten roeping... Oftewel; welkom in het ''Zuidooster-kantoor''. Wellicht zal een plaquette binnenin nog gaan herinneringen aan wat het ooit was en wat er ooit in gebeurde...
Ik zit net met verbazing bovenstaande reactie van Ron te lezen. Ik kreeg er echt kippenvel van... Prachtig Ron!!
BeantwoordenVerwijderenAls oud-buurtbewoner ben ook ik opgegroeid met deze kerk, en alhoewel ook wij geen kerkgangers waren kwam ik toch vaak in de twee naastgelegen zaaltjes van deze kerk. In de 60er jaren was hier een vanuit de kerk georganiseerde jeugdsoos georganiseerd, waar ik lang lid van ben geweest. Er werd dan uiteraard uit de Bijbel gelezen, maar de hoofdmoot was toch wel het met elkaar knutselen en spelletjes doen, zoals sjoelen. Hoogtepunt was dan het jaarlijkse uitje naar en tentenkamp bij Huizen tijdens Pinksteren.
Ook werden deze zaaltjes een tijdje gebruikt door de toenmalige Prinses Christina MULO. Dat was best wel handig aangezien diverse jongeren uit onze buurt (waaronder mijn oudere zus) hier les kregen, en dus vlak naast huis zaten.
Dit soort herinneringen maken dat voor veel oud-buurtbewoners dit kerkje heel belangrijk is, en het is dan ook geweldig dat op deze wijze dit monument uit ons leven kan blijven bestaan.
Dank je wel, Ed! Graag gedaan! Moet voortaan wel ietsjes beter mijn tekst, vooraf plaatsing, corrigeren, merk ik. ''Zet-duiveltjes'' passen niet in een overpeinzing van een geredde kerk...
BeantwoordenVerwijderenEen plaquette zal niet herinneringen, maar herinneren... We begrijpen het! Nou ja; ''het vuur van de pen''(of toetsenbord) shall we say?
Mozart zei ooit. ''Als ik de misslagen op mijn klavecimbel kon verzamelen, kon ik daarvan weer een geheel nieuwe compositie gaan schrijven.''
Maar het voor velen kenmerkende gebouw, dat is helder, staande op de ''driesprong'' Richard Holkade / Willem Pijperstraat en tenslotte de Diepenbrockstraat blijft overeind. Het is goed!
Alle reden om, in retrospectief bezien, de initiatiefnemers oprecht dankbaar voor te zijn, inzake hun inzet! Daarop geen enkele afbreuk!
Hallo Ron en Ed.
BeantwoordenVerwijderenSorry jongens? ik heb helemaal niets met kerken.
Maar vind het wel vreemd dat er niets van bekent was, dat deze kerk geen kerk meer zou worden.
Maar net wat Ron zei, dat sommige gebouwen een andere functie krijgen.
Het Stoopbad, wat Ron zei: en dat heb je niet alleen in Haarlem, zo zijn er meerdere gebouwen in Nederland die een andere bestemming krijgen vanwaar ze eigenlijk niet voor waren bestemd, Bijv: Preston Pallas; voorheen was het een ziekenhuis, nu is het een pretpark onder een dak, "maar ja" tijden veranderen, niet waar.
Maar een ding is zeker; dit zal niet meer gesloopt worden, en al is het dan geen kerk meer, het gebouw staat er nog steeds.
Maar gelukkig is de buitenkant het zelfde gebleven, op een paar ramen na "maar" en dat is zeker, het zal de Holkadeflats overleven.
Groetjes.
Ron M.
Hai, Ron!
BeantwoordenVerwijderenLeuk om ook hier weer even iets van jou te vernemen. Goed geschreven! Ik ben niet de enige die enige vloeiende ''pen-vaardigheid'' of, nogal fantasierijke ''vinger-geoefendheid op toetsenborden'' heeft en graag te berde brengt!
Ed heeft dat en jij ook. Ach; weet je wat het is, Ron. Je hoeft je nooit te ver-excuseren dat je niets met kerken hebt. Net zo min als wel-gelovigen zich anderszinds daarvoor hoeven te ver-excuseren dat ze wel oprecht Christen zijn!
Ik heb gelovige mensen in mijn kennissenkring en stel ze altijd in de gelegenheid om te bidden, als ze bij mij eten. Ligt in hun eigen vermogen dat te doen, of niet. Heeft met een stukje opvoeding en respect te maken.
Heb ooit moeten lachen. Een kennis van me zei ooit in antwoord op een vraag of hij voor de maaltijd even wilde bidden: ''ik bid niet voor iedere maaltijd. Kan ik ook wel voor elk gepresenteerd koekje bidden''. Hahaha.. Leuk! (Overigens was hij een oprecht Christen! Ach; het mag en moet kunnen. Moderne Gereformeerden kunnen dat aan!)
Kerken kun je op verschillende manieren mooi vinden en beleven. Ik beleef het ''religieuse aspect'' ook niet. Dat moet je, in principe vind ik, van thuis uit hebben meegekregen om het diepe misterie van het Geloof te kunnen doorgronden en te voelen. Dat kan ik niet.
Maar het Richard Holkade-kerkje had en heeft iets bijzonders. De karakteristieke bouwstijl van Boeienga. De positie op de driesprong. Als je ''Richard Holkade'' zegt. De jeugdbelevings-omgeving van o.a. Ed en mij en denk vast ook van jou, dan denk je direct aan drie dingen.
In mijn geval; 1: de flat, 2: het weiland. 3. Het Zuidooster-kerkje! Een begrip! Het is maar net hoe het samenvalt. Voor mensen die vroeger daarin te kerke gingen, Gereformeerden en later mensen van de Pinkster-Gemeente. (dat van die ''bloemen'' was een grapje, uiteraard. Zal het nu correct zeggen) voor die mensen krijgt dit gebouw en behoudt dit gebouw een extra ''dimentie''.
Hierin belijdden zei ooit hun geloof en legden daarover tegen hun Schepper zondags getuigenis af. Hierbij past respect! Voor Ed betekent het kerkje heerlijke herinneringen aan zijn vele figuur-zaag momenten in een der bijgebouwen. Ik kan dat heel goed begrijpen van hem. Het was zo!
Ik vind kerken vooral mooi, qua bouwstijl. In Parijs, bijvoorbeeld, zoek ik steevast de Notre Dame en de Sacre Choeur altijd op. 1: Voor de bouwstijl. 2: Om de gigantische kerkorgels die erin staan 'n half uur te horen. (Z.g. ''Auditions''. Zijn orgelconcerten van 'n half uurtje.) Maar niet om een dienst bij te wonen.
Dat laat ik graag aan mensen over die het misterie van het geloof hebben geleerd en accepteren, vervolgens daarvan getuigen... Die ervaren de Zuidoosterkerk nog veel dieper en zijn daar nog veel emotioneler onder, snap ik!
Mag allemaal, iedereen op zijn of haar eigen manier. Ik heb er ook, qua religie, niets mee, maar respecteer het wel als een ander het ten diepste beleefd. Men wordt er niet slechter van! Zolang we elkaars overtuiging en opvatting maar nooit opdringen! Dat is mijn voorwaarde!
Lieve mensen,
BeantwoordenVerwijderenDeze kerk heeft zoals jullie wel weten heel veel voor mij betekend. Ik heb er jarenlang "gekerkt". Ik heb er belijdenis gedaan en ik ben er in juni 1973 in getrouwd. Ik ben er op school geweest samen met Margreet, de zus van Ed. We zaten bij elkaar in de klas. Ik ben al lang blij dat het gebouw nog staat. Qua licht was het vroeger alleen iets minder, omdat de ramen bestonden uit "glas in lood" Zowel de kleine ramen aan de zijkanten als de grote ramen op de zuid-kant. Niettemin nogmaals, ben ik blij met het behoud van "onze" kerk. Wat er ook inkomt. Ik heb de foto's in het HD gezien over de eventuele verdieping die er in komt. Is best mooi moet ik eerlijk bekennen. Hier is zeker over nagedacht.
Groet, Wil